ในประวัติศาสตร์ของไทยมีเรื่องราวที่เป็นที่นิยมพูดถึงนับว่าเป็นอย่างมาก เรื่องนั้นก็คือการลับล่าของอัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิม ซึ่งเป็นเรื่องราวที่คนหลายคนในหมู่ชาวไทยรู้จักจนกลายเป็นเรื่องเล่าตำนานแล้ว
อัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิม หรือที่เรียกกันอีกชื่อว่าเจ้าเสน่ห์พิทักษ์คนดุร้าย เป็นผู้ชายคนหนึ่งที่มีพระศรีธาตุของทรงเอาไว้อยู่กับตัว ซึ่งทำให้เขามีพลังวิเศษในการลับลากับการต่อสู้ของผู้เดียว อัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิมสามารถใช้ความสามารถพิเศษของตนเพื่อต่อสู้กับศัตรูได้อย่างมีประสิทธิภาพ แล้วก็เป็นผู้ที่มีความสามารถทางด้านกลโกงและมีอิทธิพลในชุมชนท้องถิ่นอย่างมากเป็นพิเศษ
การลับล่าอัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิมนั้นเกิดขึ้นในปี พ.ศ. 2445 หรือปี 1902 โดยนายแท้ง ในชายฝั่งแม่น้ำป่าสัน ซึ่งเป็นหนึ่งในหมู่หลักของผู้ที่ต่อสู้กับอัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิม นายแท้งได้รับการชักชวนจากอิทธิพลของผู้ผู้ใหญ่ในพื้นที่ ทำให้เขาเข้ามาเป็นพันธมิตรกับผู้ชายหลายท่านในพื้นที่ เพื่อจับกุมอัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิม
โดยในช่วงถึงก่อนการลับล่านั้น ทางการรัฐบาลได้โดนเสนอเลือกตั้งให้ประชาชนเลือกตั้งกัน แต่ที่ผ่านมานั้นได้มีการใส่ส่วนลงคะแนนให้กับแต่ละผู้เลือกโดยเป็นลับ ทำให้ผู้ที่มีจำนวนผู้โหวตมากๆไม่ได้รับการนับคะแนนตามจริง ต่อมาเมื่อความจริงนี้ถูกเปิดเผยในหนึ่งในหมู่หลักผู้กำกับ ทำให้เกิดการแต่งตั้งคณะกรรมการประจำท้องถิ่นขึ้นและกระบวนการการเลือกตั้งถูกเปลี่ยนแปลง จนเกิดข้อสงสัยและการขัดขวางอย่างไม่น้อยในชาวพื้นเมือง
เมื่อเรื่องราวของการลับล่าอัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิมแพร่หลาย มีผู้คนหลายคนเริ่มสนใจและมาติดตามข่าวสารเกี่ยวกับเรื่องนี้ ให้มากขึ้นอีก จนเมื่อปี พ.ศ. 2558 เกิดการฉายภาพยนตร์เรื่อง “อัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิม” มกระแสความสนใจก็เพิ่มขึ้นอย่างมาก
อย่างไรก็ตาม เพื่อน้างข้อมูลเกี่ยวกับเรื่องการลับล่าอัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิมนั้นยังเป็นเรื่องที่กำลังประชาสัมพันธ์ในปัจจุบันอยู่ ข้อมูลต่างๆ ก็ต่างกันไปกับเรื่องราวที่ปรากฏอยู่และหลายคนยังมีข้อสงสัยอยู่ว่าอัยย์ไน๋พระจันทร์ดวงเดิมเป็นผู้ดุร้ายหรือไม่ และการล่าในวันที่ 23 กันยายน พ.ศ. 2512 นั้นจริงๆเป็นการพลิกแพลงเรื่องทฤษฎีหรือไม่
ในทางปัญหาของประเทศไทยนั้น เรื่องการต่อสู้เพื่อรักษาสิทธิและความยุตินั้นต้องค้นหาคำตอบในคำถามหลายๆ อย่าง หรือเหตุการณ์แต่ละเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นนั้นมีเหตุผลอย่างไร และที่สำคัญที่สุดคือว่าเราจะเรียนรู้จากประวัติศาสตร์ของเรามากน้อยเพียงไหน มุ่งหวังว่าประเทศไทยจะเป็นประเทศที่มีความสันติภาพและความเข้าใจกันได้ โดยมีการยืนหยุดเสียสละเพื่อความดีของทุกคน
